Gelegen aan de IJsselkade tegenover de Sint Nicolaaskerk. Gebouwd in de tweede helft van de veertiende eeuw. Oorspronkelijk een rechthoekige toren met twee verdiepingen boven de doorgang. Eind veertiende eeuw uitgebreid met twee grote torens aan de voorzijde. De ruimten boven de poortingang werden onder andere gebruikt als gevangenis en als huisvesting voor de soldaten. In 1840 werd de poort witgekalkt. Naast de poort, aan de noordzijde, is nog een stuk van de oude stadsmuur zichtbaar waartegen enige in Achter de Nieuwe Muren (thans Voorstraat) gelegen huisjes zijn gebouwd.

De Koornmarkspoort is de oudste poort van Kampen, werd aan het begin van 1300 gebouwd, de poort ontleent zijn huidige naam aan de later achtergelegen Koornmarkt, waar al in de vroege middeleeuwen het koren werd aangevoerd en verhandeld.
Vermoedelijk bestond deze poort in de 14e eeuw uit een eenvoudig vierkant gebouw, die in de 15e eeuw aan de rivierzijde werd voorzien van twee ronde torens. In de literatuur wordt in 1313 de ” overste poorte ” omdat bij deze poort in die dagen het veer afvoer naar de overzijde van de rivier. Dit alles was voordat de beide oevers in 1448 door een brug werden verbonden. De poort vormde toen het hart van de Kamper economie.
Had de poort als “veertoren” slechts één toren, in 1380 kreeg het er een toren bij. De toren moest namelijk vanaf 1337 dienst gaan doen als verdedigingswerk, en werd ingewijd in de groep van waterpoorten, muurtorens, bastions en ronddelen, die de verdediging van de stad moesten vormen.

De Koornmarkt getekend door Pieter Remmers (collectie SNS Historisch Centrum)

De Koornmarktspoort aan de landzijde Litho naar E. Koster door J. Hilverdink 1858  (collectie Remy Steller)

19de -eeuwse foto van de Koornmarkt aan de stadszijde  (collectie SNS Historisch Centrum)

Vanaf de Koornmarkt zien we nu nog de volle breedte van het oorspronkelijke poortgebouw met zijn trapeziumvormig dak.
In 1642 wordt de poort ingericht als woning. In die periode schijnt de doorgang onder de poort ook enige tijd voor het verkeer te zijn afgesloten. In 1645 werd zij n.l. op verzoek van omwonenden weer geopend.
In deze periode schijnt ook het Corps de Garde in de poort te zijn gehuisvest. Uit correspondentie blijkt n.l. dat ze in 1660 werd opgedragen de poort te ontruimen.
In 1686 wordt de poort ingericht als militaire gevangenis, later doet ze nog dienst als cantonale gevangenis en woning van een brigadier van de Rijksveldwacht.
In het begin van de 19e eeuw wordt er gedurende de zomermaanden het detachement huzaren gehuisvest, dat elk jaar naar Kampen werd gezonden voor het geven van rij onderricht aan de officieren van het garnizoen.
De poort werd oorspronkelijk gebouwd van rode baksteen. toen in 1840 de stadsarchitect Nicolaas Plomp de vestingwerken rond Kampen grotendeels liet afbreken, liet hij de Koornmarkspoort ongeschonden.
Uit zijn grote voorliefde voor witte muren heeft hij de poort toen laten witten.

In 1848 heeft men het kruisgewelf van de doorgang weggewerkt achter een houten tongewelf en werd de doorgang gedeeltelijk dichtgemetseld. Doordat de straat in de loop der jaren ongeveer 150 cm werd opgehoogd had de verhouding van de opening ten opzichte van het gebouw hierdoor nogal geleden.
In 1886 is het dakbeschot van de middenkap hersteld en werd deze kap opnieuw met leien gedekt .
Van 1930 tot 1932 is de zolderverdieping gerestaureerd en zijn de torendaken van nieuwe leien voorzien volgens het Rijndak-systeem met gekloofde leien, Tevens werd de nis aan de IJsselkant, waarin vroeger waarschijnlijk het beeld van St. Nicolaas heeft gestaan, weer in de gevel teruggebracht en wordt de poort opnieuw gewit.
In 1947 wordt het in de 19e eeuw aangebracht te tongewelf weer verwijderd en het achterliggende kruisgewelf hersteld. In de periode tussen 1950 en 1953 wordt de poort voorzien van nieuwe ramen en kozijnen.
In 1963 vinden er nog enige reparaties plaats aan borstweringen en kapconstructie.
In 1966 wordt het houtwerk van de kapconstructie behandeld tegen houtworm.
In 1985 wordt de poort van zijn witte afwerklaag ontdaan en het metselwerk gerestaureerd.
De huidige bestemming van de poort is expositieruimte en onderdeel van het Stedelijk Museum Kampen.

Het Stadsfront van Kampen met Koornmarktspoort geschilderd door G. Spijk eerste helft 19de eeuw. (collectie SNS Historisch Centrum)

Koornmarktspoort geschilderd door Frederik Jacobus Buijtendijk (1812 – 1892) eerste helft 19de eeuw. (collectie SNS Historisch Centrum)

Koornmarktspoort geschilderd door Albert Vinke. (collectie SNS Historisch Centrum)

Koornmarktspoort geschilderd door Gerrit Proper. (collectie SNS Historisch Centrum)

Omschrijving van de Koornmarkspoort.
De Koornmarkspoort is van buiten sober van uiterlijk. Veel beeldhouwwerken of rijk geprofileerde geledingen ver­sieren het gebouw niet.
Het metselwerk wordt slechts door èèn uittanding onderbroken. Aan de IJsselkant zijn twee beelden voorstellende een leeuw, rustende op een schild met het stadswapen, aangebracht . Boven de doorgang is een nis geplaatst waarin vroeger een beeld heeft gestaan.
Het hoofdgebouw bestaat uit twee verdiepingen en heeft een rechthoekig grondvlak van 9.50 x 10.50 meter.
De eerste verdieping ligt op 5.40 meter, de tweede verdieping op 9.75 meter en de zoldervloer op 12.80 meter boven straatniveau.
De nok van het zadeldak reikt tot een hoogte van 24.50 meter
De cilindrische torens hebben aan de voet een uitwendige diameter van 6.75 meter en inwendig 4.75 meter. De voet van de piramidevormige spitsen ligt op 12.00 meter en de nok op 23.00 meter boven het straatniveau.
Op het straatniveau zien we een boogvormige doorgang gemetseld uit een kruisribgewelf, aan de stadszijde 4.15 meter en de IJsselkant 3.80 meter doorgangsbreedte.
Op de begane grond zijn drie toegangsdeuren aanwezig, twee geven toegang tot de torens, de derde is de hoofdtoegang naar de eerste verdieping.
Een rechte trap met onderkwart van natuursteen met 32 optreden leidt naar de eerste verdieping.
De poort is inwendig geheel uitgevoerd in schoonmetselwerk. op de eerste verdieping zien we aan de stadszijde drie vensteropeningen van 1.50 x 2.50 meter en twee van 0.60 x 2.50 meter aan de IJsselkant.
Het kruisgewelf van de doorgang is afgedekt met een houten vloer. een houten trap met 23 optreden in de noordelijke toren geeft toegang tot de tweede verdieping.
De tweede verdiepingsvloer bestaat uit twee draagspanten met sleutelstukken, kordelen en muurstijlen. Over deze spanten ligt een balklaag afgedekt met eiken vloerdelen.
Op de tweede verdieping zien we aan de stadszijde een vensteropening van 1.75 x 1.75 meter terwijl we in de buitengevel nog de contouren van twee dichtgezette gevel­openingen naast dit venster zien. Aan de IJsselkant zien we twee vensteropeningen van 0.75 x 1.30 meter.

Via een luik kom je van af de tweede verdieping op de zoldervloer. Deze vloer is constructief gelijk aan de tweede verdiepingsvloer, twee draagspanten met een balklaag.
De hoofdkap bestaat uit twee draagspanten samengesteld uit gestapelde jukken met kordelen en windschoren.
De sporen zijn aangebracht op vlieringbalken en aan de bovenzijde gekoppeld met haanhouten. Over de sporen is een dakbeschot aangebracht waarop een leien dakbedekking is aangebracht.
De twee torens hebben naast de eerste en tweede verdiepingsvloer nog een tussenvloer op ongeveer 2.00 meter boven het straatniveau.
De tussenvloer in de zuidelijke toren en de eerste verdiepingsvloer van de noordelijke toren hebben een steenachtige afwerking. Op de houten vloerdelen zijn kruislings twee lagen baksteen gelegd afgewerkt met plavuizen. Dit werd vaak gedaan om het brandgevaar te beperken als op deze vloeren pek warm werd gemaakt om de vijand te bestrijden.
De kapconstructie van de torens bestaat ook uit gestapelde jukken met sporen.
De achtzijdig piramidevormige spitsen met platte dakvlakken zijn afgedekt met leien.
In de torenmuren zijn diverse schietgaten aangebracht en op de eerste en tweede verdieping een enkele vensteropening.

  Download bouwplaat Koornmarktspoort